04 ліпеня 2016

Самым важным ва ўзаемаадносінах бацькоў і дзяцей чыгуначнікі Вольга і Уладзімір Цiценковы лічаць стварэнне ў сям'і даверных адносін. Дарослыя заўседы павінны быць гатовыя выслухаць сваіх дзяцей, падтрымаць, падказаць, накіраваць. Любыя пытанні, якія ўзнікаюць неабходна вырашаць разам і як мага больш часу праводзіць разам.

Мы з мужам стараемся не караць дзяцей, а тлумачыць ім, чаму яны не павінны сябе так паводзіць, чаму паступілі дрэнна, – тлумачыць шматдзетная мама. – Добрыя бацькі ўмеюць дастукацца да дзіцяці, не звяртаючыся да сілы. Эфектыўнасць такой мадэлі выхавання трое малодшых Цiценковых даказваюць асабістым прыкладам. Нягледзячы на розніцу ва ўзросце (Яўгену у лістападзе будзе 15 гадоў, Іллі споўнілася 8, а Танюше – усяго 4), дзеці вельмі дружныя. Яны прывыклі думаць не толькі пра сябе, але і пра астатніх членах сям'і, клапаціцца адзін пра аднаго.

– Каб старэйшыя не раўнавалі малодшых, падчас другой і трэцяй маіх цяжарнасцяў я і муж тлумачылі, як зменіцца наша жыцце, што ва ўсіх нас з'явяцца новыя клопаты і абавязкі, – расказвае чыгуначніца. – Але, нягледзячы на гэта, мы з бацькам усе роўна любім усіх сваіх дзяцей аднолькава моцна. Дзякуючы такой падрыхтоўцы ўдалося пазбегнуць канфліктаў і канкурэнцыі.

Дзякуй калегам

Вольга – ураджэнка сталіцы. Працуе телеграфістом у Мінскай дыстанцыі сігналізацыі і сувязі. У сям'і раней чыгуначнікаў не было. На сталевую магістраль прывеў яе муж, які працуе дарожным майстрам у сталічнай дыстанцыі шляху. Маладыя людзі сустрэліся ў кампаніі агульных знаемых. 

Уладзімір – ураджэнец Віцебшчыны – у Мінск прыехаў пасля заканчэння Аршанскага каледжа чыгуначнага транспарту і службы ў арміі. Уладкаваўся брыгадзірам у мясцовую дыстанцыю шляху. Дзяўчына адразу ацаніла клопат, цеплыню і ўвагу, якімі з першай сустрэчы абкружыў яе новы прыхільнік. Праз год яны пажаніліся. І ў канцы 2001 - га Вольга пайшла ў дэкрэтны адпачынак па доглядзе за іх першынцам Яўгенам. У 2006 годзе яна прыйшла на чыгунку прыëмаздатчыкам грузу і багажу станцыі Дзегцяроўка. Яе ў той час узначальваў Анатоль Паджараў (сення ен працуе ў службе перавозак), якому Вольга вельмі ўдзячная за падтрымку. Асвоіцца на новым месцы новай чыгуначніцы дапамагалі больш вопытныя калегі – Святлана Юхнавец, Ірына Клявзо і Алена Поджарова. «Асаблівых складанасцяў новыя абавязкі ў мяне не выклікалі, – успамінае субяседніца.

– Стрэсу я не адчувала, таму што ўвесь час адчувала падтрымку калектыву і кіраўніцтва станцыі. Да іх заўседы можна было звярнуцца за радай». Графік працы прадугледжваў і дзенныя, і начныя змены. Таму вялікая нагрузка па догляду за сыночкам легла на плечы бацькі. Адвесці і забраць малога з дзіцячага саду, накарміць, пераапрануць, пакласці спаць і г. д. З усімі гэтымі абавязкамі малады бацька паспяхова спраўляўся.

Клопатаў безліч

У 2008-м на свет з'явіўся Ілля. «Гэта была запланаваная цяжарнасць, – прызнаецца чыгуначніца.
– Мы з мужам адразу вырашылі, што адным дзіцем не абмяжуемся, хоць ні ў яго, ні ў мяне ў радні раней шматдзетных сем'яў не было». З з'яўленнем Іллі клопатаў, вядома, ва Уладзіміра дадалося. Старэйшага сына ўжо вадзілі ў школу. Да таго ж Ціценковы як раз купілі дачу. Маленькі стары домік кіраўнік сям'і перабудаваў практычна цалкам: пашырыў, уцяпліў, прывеў у парадак тэрыторыю. Рукі ва Уладзіміра – проста «залатыя». «На дачы есць агарод, летам трымаем індыкоў і перапелак, – тлумачыць Вольга. – А ў гэтым годзе муж вырашыў заняцца пчалярствам. Цяпер у нас свае вуллі. Праўда, мед пакуль яшчэ не збіралі – рана». Новыя абавязкі з'явіліся ў Уладзіміра і на працы: у 2008 годзе прызначаны дарожным майстрам, яго акругу абслугоўвае станцыю Мінск-Сартавальны. Гэта грузонапружаны ўчастак з інтэнсіўным рухам цягнікоў. Уладзіміру неабходна ўвесь час захоўваць ўважлівасць, кантраляваць выкананне падначаленымі тэхналогіі вытворчасці работ, патрабаванняў тэхнікі бяспекі, аховы працы. Яго высокі прафесіяналізм адзначаны падзякамі і ганаровымі граматамі кіраўніцтва прадпрыемства і аддзялення. Выйдучы з дэкрэтнага адпачынку, Вольга працягнула працаваць у зменным рэжыме. У адсутнасць жонкі ўсе хатнія клопаты па традыцыі клаліся на плечы Уладзіміра.

– За ім, як за каменнай сцяной, – прызнаецца субяседніца.

– Ведаю: калі што-то раптам здарыцца, і я затрымаюся, – нашы дзеці будуць у парадку: накормленыя, умыты, апранутыя. Напрыклад, цяпер я на працы, а муж з дзецьмі на дачы. Яны разам займаюцца домам, агародам, ходзяць у лес за ягадамі і грыбамі, гуляюць з сабакам, рыбачат. Там мы жывем практычна ўсе лета. Дачны паселак размяшчаецца недалека ад станцыі Радашковічы. Да сталіцы на электрацягніку рэгіянальных ліній эканомкласа дабірацца ўсяго 40 хвілін. Мы адмыслова выбіралі дом менавіта ў гэтым кірунку, каб зручна было ездзіць на працу. У 2012-м нарадзілася Танюшка – дзіця-нечаканасць. Дзяўчынка з'явілася на свет 26 красавіка, а 30 - га яе з мамай выпісалі – як раз у дзень татавага нараджэння. Забіраць іх з родома прыехалі ўсе трое – Уладзімір і сыны. Нядаўна споўніўся год, як Вольга працуе телеграфистом у Мінскай дыстанцыі сігналізацыі і сувязі: прымае і рассылае тэлеграмы. Графік і тут зменны – дзень, ноч, два дні дома. Але Вольгу цалкам задавальняе: «Я магу ў свабодныя дні куды-небудзь схадзіць з дзецьмі – і ў паліклініку, і ў тэатр, проста пагуляць, перарабіць хатнія справы». Складнікі шчасця Яўген больш часу праводзіць з татам. Дапамагае яму ва ўсім: і дачу рамантаваць, і даглядаць за пчоламі – у любой справе імкнецца быць карысным бацьку. А цяпер і Ілля да іх паціху далучаецца. «Наогул у нас у сям'і няма падзелу на чыста жаночыя і чыста мужчынскую працу па гаспадарцы, – кажа чыгуначніца.

– Калі трэба, мае мужчыны і посуд памыюць, і бульбу да вячэры пачысціць». Яўген збіраецца пайсці па слядах бацькі і ў прафесійным плане. Юнак заўседы з цікавасцю слухае яго апавяданні аб працы чыгуначнікаў, аб стальной магістралі. Сябруе са спортам: у малодшых класах займаўся каратэ, а цяпер захапляецца настольным тэнісам. Як і належыць добраму старэйшаму брату, Жэня вельмі адказны, заўседы прыгледзіць за малодшымі дзецьмі. Ведаючы аб гэтай рысе яго характару, бацькі выканалі жаданне сына – падарылі сабаку пароды хаскі, пра якую ен доўга марыў. Джэсі з'явілася ў сям'і неўзабаве пасля пераезду Тiтенковых з інтэрната ва ўласную кватэру. Ілля – натура творчая. Любіць маляваць, ляпіць. Займаўся пляценнем з бісеру. Пастаянна знаходзіць новыя захапленні. У хлопчыка развітае мастацкае ўспрыманне свету. Ці будзе ен далей гэта ў сабе ўдасканальваць – гаварыць пакуль рана: ен толькі скончыў першы клас. Не чужыя яму і фізічныя нагрузкі: Ілля любіць разам з татам рабіць прабежкі. Танюша – усеагульная любіміца. Як і Ілля, любіць маляваць. Вольны час Цiценковы стараюцца праводзіць разам. Не важна, выязджаюць яны адпачываць на прыроду або прапалваць градкі на дачы. Галоўнае – усей сям'ей. Сваю згуртаванасць яны змаглі прадэманстраваць і на адзяленчым конкурсе шматдзетных сем'яў, які прайшоў у Мінску мінулай восенню.

– На першым этапе трэба было расказаць пра нашы захапленні, – успамінае Вольга.

– Я прывезла свае хатнія закаткі і вязаныя рэчы, а наш тата – выразаныя з дрэва цацкі. Разам з дзецьмі мы спяклі торт. Затым паказалі падборку сямейных фотаздымкаў, кожны з якіх творча пракаментавалі. На трэцім этапе ляпілі выраб з пластыліну. Потым быў этап «Угадай мелодыю», з ім таксама справіліся выдатна. Затым кожны дэманстраваў свае таленты: Ілля распавеў верш, а наш тата праспяваў выдатную песню пра сям'ю. Ен рабіў гэта ўпершыню, але атрымалася добра. Уладзімір сур'езна рыхтаваўся, нават браў урокі вакалу ў ДКЖ. Мы занялі трэцяе месца. Лічым, што для першага разу гэта суцэль годны вынік. Атрымалі дыплом і каштоўныя падарункі. Але галоўнае – выдатны вопыт, які яшчэ больш згуртаваў нашу сям'ю.

Інга МІНДАЛЕВА